Het landschap van de initiatieven voor ALS-precisiegeneeskunde in kaart brengen

07-04-2016

Nieuwsanalyse: Richard Robinson

De grote datarevolutie voor amyotrofische latere sclerose (ALS) is begonnen, wat mooie perspectieven schept voor het transformeren van de diagnose en de patiëntenzorg. Krachtiger computers en betere computermethodes, de explosie van hogedoorvoermethodes om nucleïnezuren, proteïnen en andere cellulaire moleculen (‘-omica’) te onderzoeken, de ontwikkeling van geïnduceerde pluripotente stamcellen (‘induced pluripotent stem cells’, iPSCs,), en snelle verbeteringen in robotica en andere technologieën, maken het mogelijk om individuele cellen van patiënten te bestuderen in nooit geziene details, en om de data van duizenden patiënten aan elkaar te koppelen om oorzakelijke patronen bloot te leggen die tot nog toe niet beschikbaar waren.

Meerdere belangrijke initiatieven staan momenteel op stapel om zulke gegevens van ALS-patiënten te verzamelen en te analyseren, alle met het doel de oorzaken van de ziekte bloot te leggen, biomarkers te identificeren en behandelingen te ontwikkelen. Deze behandelingen nemen de principes van de precisiegeneeskunde tot richtsnoer. Die stellen dat de meest efficiënte behandelingen diegene zijn die zich richten op de individuele voortgang van de ziekte van een patiënt en die “rekening houden met de individuele variabiliteit in de genen, de omgeving en de gedragspatronen van iedere persoon” (NIH Precision Medicine Initiative Cohort Program, 2015).

Precisiegeneeskunde heeft een nieuw tijdperk ingeluid voor kankertherapie (Friedman et al., 2015) en lijkt veelbelovend voor ALS, gezien de klinische en genetische heterogeniteit van de ziekte (Cooper-Knock, J et al., 2014;Xu, SW et al., 2014; Sabatelli, M. et al. 2016): meer dan een dozijn genen, met trajecten die zo divers zijn als RNA-processing, nucleair transport, mitochondriale dysfunctie en axonaal transport zijn geassocieerd met ALS en er bestaan significante verschillen tussen de klinische manifestaties betreffende leeftijd en plaats van de aanvang, de graad van voortgang en de impact op de cognitieve functies.

Een opmerking over het delen en de integratie van gegevens: terwijl elk van de afzonderlijke projecten die in de steigers staan het potentieel heeft om tot een beter begrip te komen van de mechanismen van en nieuwe potentiële geneesmiddelen voor ALS, zal een zelfs nog grotere opportuniteit zich aandienen dankzij het combineren van datasets, zodat groepsgewijze analyses van vele duizenden ALS-patiënten mogelijk worden. Tot de grootste uitdagingen in dit domein in de nabije toekomst behoort de ontwikkeling van protocollen voor het delen van datasets. “We moeten een blauwdruk ontwikkelen voor het delen van gegevens en dit in samenwerking met datawetenschappers, die ons kunnen helpen de correcte infrastructuur te ontwerpen. Het werk dat we nu verrichten voor de integratie van data van verschillende projecten zal belangrijke gevolgen hebben op het vlotte verloop van dat werk”, zei Bernard Muller, ondernemer en ALS-patiënt en medeoprichter van het Project MinE. “We staan voor technische uitdagingen, maar die kunnen worden opgelost. Nog belangrijker zijn de mogelijke wettelijke obstakels voor het delen van gegevens over de grenzen heen, wat noodzakelijk zal zijn om de data van alle lopende projecten te integreren.” Het werk om deze obstakels te overwinnen staat volgens Muller nu nog maar in de startblokken. Zoals hieronder wordt aangestipt en blijkens de projectbeschrijvingen zijn de projectleiders bezig met het anticiperen op zowel de technische als wettelijke uitdagingen en plannen ze de weg voorwaarts. Op dit moment is het uitwerken van veel details nog volop aan de gang.

Dit artikel biedt een overzicht van het huidige landschap van de ALS-projecten rond ‘big data’/precisiegeneeskunde, met het zwaartepunt op projecten in de Verenigde Staten. Het bevat informatie die werd vergaard op de programmawebsites, alsook interviews door het ALS Research Forum met de projectdirecteurs of de voornaamste onderzoekers. Regelmatig ge-update beschrijvingen van elk project op het ALS Research Forum leveren verdere details over de omvang, voortgang en de bronnen die beschikbaar zullen zijn voor de onderzoeksgemeenschap. Dit moet een hulpbron worden voor de ALS-onderzoeksgemeenschap, met de nadruk op gelegenheden tot samenwerking en nieuwe hulpmiddelen om het ALS-onderzoek te ondersteunen.

● Project Mine
● The ALS Therapy Development Institute Precision Medicine Program
● Clinical Research In ALS And Related Disorders For Therapeutic Development (CReATe) Consortium
● Genomic Translation for ALS Care (GTAC)
● Center For Genomics Of Neurodegenerative Disease at the New York Genome Center (CGND)
● Answer ALS
● Neurolincs

Bijkomende databronnen voor onderzoekers

● NeuroBank
● Pooled Resource Open-access Als Clinical Trials (PRO-ACT)
● ALSGEN
● dbGaP

Een blik op de toekomst: het doel van al deze initiatieven is tot een beter begrip te komen van de diverse ziektemechanismen achter ALS, en in staat te zijn vast te stellen welke mechanismen precies aan het werk zijn bij de individuele patiënt. Als we in staat zijn de patiënten in subtypes onder te brengen volgens bepaalde mechanismen, worden de klinischetestpopulaties homogener, zodat de tests korter worden (wegens minder variatie in de stalen) en kunnen we een op dat mechanisme gebaseerde therapie meer afdoende testen op patiënten wier aandoening wordt bepaald door dat mechanisme. Die inspanningen zullen worden ondersteund door andere initiatieven op het vlak van klinische tests voor ALS, waaronder een cruciaal project van Biogen voor het testen en verfijnen van resultaatmetingen voorbij de ALS-FRS (zie Feb 2016 news) en studies om biomarkers voor de voortgang van de ziekte te definiëren, als aanvulling op klinische metingen van ziektevoortgang.

 

Vertaling: Bart De Becker

Bron: The ALS Research Forum

Share